Podpisując intercyzę jesteśmy przekonani, że to uchroni cenny dla nas majątek nie tylko przed długami współmałżonka, ale przede wszystkim przed jego zlicytowaniem przez komornika. Okazuje się jednak, że to jedynie połowa prawdy. Pomimo jej zawarcia nierzadko komornik i tak zajmuje nasze konto, czy samochód, które nie powinny podlegać egzekucji.

Czy takie działanie jest zgodne z prawem? Czyli krótko mówiąc, czy komornik mógł to zrobić, gdy istnieje ważna intercyza? No i, czy można się przed tym jakoś bronić? A jeśli tak, to w jaki sposób?

Zapraszam Cię do przeczytania artykułu, w którym wyjaśniam te zagadnienia.

Rodzaj intercyzy i zajętego majątku a dopuszczalność egzekucji

Przede wszystkim, musisz wiedzieć, że precyzyjna odpowiedź zależy od konkretnej sytuacji i następujących kwestii:

A) od rodzaju intercyzy jaka została zawarta (tego jaki ustrój majątkowy został wprowadzony);

Prawo dopuszcza kilka wariantów:

• rozdzielność majątkowa (klasyczna),
• rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków,
• rozszerzenie wspólności majątkowej,
• ograniczenie wspólności majątkowej.

Każda z nich została przeze mnie omówiona tutaj: Wady i zalety intercyzy. Czy taka umowa się opłaca?

B) od tego, czy np. umowa pożyczki generująca dług została zawarta już po podpisaniu intercyzy oraz czy wierzyciel miał świadomość jej istnienia oraz jej rodzaju, co musi być spełnione łącznie (piszę o tym w tym miejscu: Czy intercyza zawsze chroni przed długami małżonka?). Inaczej umowa taka będzie bezskuteczne i nie będzie można się na nią powoływać;

C) od tego, z jakich składników może w ogóle być w konkretnym wypadku prowadzona egzekucja – czy może objąć Wasz majątek wspólny, czy też np. jedynie majątek osobisty Twojego małżonka i niektóre składniki Waszego majątku (tu poznasz szczegóły: Odpowiedzialność za długi małżonka). 

D) od tego, do którego majątku należy konkretny przedmiot zajęty przez komornika np. samochód – czasem będzie chodziło o to, że jest to majątek osobisty małżonka dłużnika nie podlegający egzekucji w sytuacji, gdy może być ona prowadzona z majątku wspólnego (bo wprowadzono rozdzielność). Innym razem, że dana rzecz należy do majątku wspólnego (bo rozszerzono wspólność majątkową), a co za tym idzie, wierzyciel nie może jej „tknąć”, w sytuacji gdy odpowiedzialny jest wyłącznie jeden małżonek. 

Jak widzisz opcji i wariantów jest całkiem sporo.

Dzisiaj opiszę Ci sytuację, gdy doszło do podpisania umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej, a mimo to została wszczęta egzekucja przeciwko małżonkowi dłużnika. Czyli taka, która zmierza do wyegzekwowania należności z Waszego majątku wspólnego, np. z wynagrodzenia za pracę małżonka dłużnika. Bo jest to składnik, który – gdy między małżonkami istnieje „normalna” wspólność majątkowa (ustawowa) – staje się majątkiem wspólnym. Natomiast, po podpisaniu intercyzy wprowadzającej rozdzielność, takie wynagrodzenie jest majątkiem osobistym każdego z małżonków. A zatem, egzekucja w tym zakresie nie powinna mieć już miejsca. 

Egzekucja z majątku wspólnego.

Kiedy w ogóle jest możliwa?

Wierzyciel zasadniczo uprawniony jest do prowadzenia egzekucji tylko i wyłącznie z majątku osobistego małżonka, który jest dłużnikiem tj. majątku zgromadzonego przez niego przed ślubem, jak również majątku nabytego w trakcie trwania małżeństwa, który stanowi jego majątek osobisty (np. w drodze darowizny lub spadku), ale też z niektórych składników Waszego majątku wspólnego np. wynagrodzenia za pracę.

Sytuacja ulegnie jednak zmianie, gdy jako małżonek także byłeś stroną czynności prawnej, z której powstał dług lub wyraziłeś zgodę na jej dokonanie. 

W pierwszym przypadku, wierzyciel będzie mógł prowadzić egzekucję z majątku osobistego Twojego oraz Twojego małżonka oraz z całego Waszego majątku wspólnego. Dzieje się to na podstawie tytułu wykonawczego (np. wyroku sądu), który został wydany w sprawie wytoczonej przeciwko obojgu małżonkom. 

W drugim, egzekucja może objąć majątek osobisty małżonka, który dług zaciągnął oraz cały Wasz majątek wspólny (nie obejmie majątku osobistego małżonka dłużnika).  

Chcąc jednak sięgnąć w tej sytuacji do majątku wspólnego, wierzyciel wcale nie musi pozywać małżonka dłużnika. Może bowiem skorzystać z przyspieszonego postępowania tzn. posiadając prawomocny wyrok przeciwko małżonkowi, który jest dłużnikiem, wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności również przeciwko Tobie, co znacznie utrudnia obronę przed dalszą egzekucją. Ponieważ może do niej doprowadzić pomimo istnienia ważnej intercyzy.

I o takiej sytuacji będzie dziś mowa. 

Klauzula wykonalności na małżonka dłużnika

Warunkiem pociągnięcia do odpowiedzialności za dług również małżonka dłużnika jest udowodnienie, że np. pożyczka został zaciągnięta za jego zgodą. Co można robić różnymi sposobami. Ale w tym konkretnym postępowaniu można to wykazywać tylko tzw. dokumentem urzędowym lub prywatnym.

W praktyce wystarczy, że np. jako małżonek wyraziłeś swoją zgodę składając podpis na egzemplarzu umowy lub na fakturze. Oznacza to też, że jeżeli zgoda została udzielona w formie ustnej, wierzyciel nie może domagać się nadania klauzuli przeciwko małżonkowi dłużnika w tym specjalnym trybie. Ale może Cię pozwać. Jeśli do tego dojdzie, to wówczas oczywiście możesz bronić się zarzutem podpisania intercyzy. Niemniej, to postępowanie które teraz opisuję jest czymś zupełnie innym. I na nim skupiam się w tym artykule. 

Co istotne także, prócz ustalenia, że została wyrażona zgoda, w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności sąd bada dodatkowo jedynie kwestie formalne: czy osoba, przeciwko której ma być nadana klauzula wykonalności, pozostaje w związku małżeńskim z dłużnikiem wymienionym w tytule egzekucyjnym. Powinien też ustalić, czy wierzytelność (dług) powstała w czasie trwania wspólności i nie dotyczy odrębnego majątku dłużnika (czyli np. nie wynika z czynu niedozwolonego). Jeśli któraś z tych przesłanek nie jest spełniona (np. nie jesteście już małżeństwem), a sąd pomimo to nada klauzulę, możesz jako małżonek dłużnika złożyć zażalenie. Ale tylko Ty, bo pierwotny dłużnik (Twój małżonek) nie jest stroną tego postępowania. 

Z powyższego wynika także, że nie podlegają badaniu kwestie merytoryczne związane z roszczeniem, którego dotyczy tytuł egzekucyjny, np. nieważność czynności prawnej (umowy, z której wynika dług). 

Wreszcie, nie stanowi też przeszkody do nadania klauzuli fakt, że została zawarta intercyza!

Jak się zatem bronić przed egzekucją jeśli do podpisu intercyzy doszło, a sąd nadał klauzulę przeciwko małżonkowi dłużnika?

Przede wszystkim nie panikuj, a działaj.

Wniosek do komornika o wstrzymanie

Jeśli doszło już do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, to przepisy dają możliwość wystąpienia do komornika z wnioskiem o wstrzymanie się od podejmowania dalszych czynności egzekucyjnych. Dotyczy to jednak tylko zobowiązań jednego z małżonków powstałych po 19.01.2005 r.

Na przykład, jeśli doszło do zajęcia samochodu małżonka dłużnika, a składnik ten został zakupiony przez małżonkę już po podpisaniu intercyzy i nie stanowi majątku wspólnego, lecz jej majątek osobisty z uwagi na ustanowienie rozdzielności majątkowej.

Jak to zrobić?

Dłużnik albo jego małżonek muszą okazać komornikowi umowę małżeńską oraz przedłożyć komornikowi dowód na piśmie, że jej zawarcie i rodzaj były wierzycielowi wiadome. Umowa taka oraz zawiadomienie muszą zostać przedstawione komornikowi w oryginale. Ocena, czy nie budzą one wątpliwości należy bowiem do komornika. 

Co może być dowodem potwierdzającym wiedzę wierzyciela w takiej sytuacji?

Przykładowo potwierdzenie odbioru przez wierzyciela pisma zawierającego informację o zawarciu umowy i jej rodzaju albo odręczna adnotacja wierzyciela na egzemplarzu takiego pisma (jego podpis wraz z datą podpisu).

Informacja o tych dokumentach powinna znaleźć odzwierciedlenie w protokole sporządzonym przez komornika. Można także złożyć do akt ich kserokopie. 

Ważne! Wstrzymanie się z dokonaniem czynności nie oznacza umorzenia postępowania, a to że komornik nie dokonuje czynności egzekucyjnej, która powinna być dokonana w normalnym toku egzekucji, dopóki nie uzyska stanowiska wierzyciela, że powinien działać dalej. Takie wstrzymanie może dotyczyć całego postępowania egzekucyjnego albo jego części. 

Komornik może też w tym czasie podejmować czynności, które mają przeciwdziałać działaniom dłużnika, które by uniemożliwiły dokonanie wstrzymanej czynności w przyszłości, a w konsekwencji uniemożliwiłiby egzekucję w ogóle.

Po złożeniu wniosku przez dłużnika lub jego małżonka komornik powinien poinformować o tym fakcie wierzyciela. A on podjąć decyzję czy dalej będzie kontynuował egzekucję, czy też złoży wniosek o jej umorzenie. 

Jeśli wierzyciel będzie nadal się domagał prowadzenia egzekucji, względnie do egzekucji takiej jeszcze nie doszło, a chcielibyśmy zapobiec jej w przyszłości, to z pomocą przychodzi tzw. powództwo przeciwegzekucyjne. 

Powództwo przeciwegzekucyjne

Istotne jest to, by nie mylić go z powództwem o zwolnienie danej rzeczy spod egzekucji (art. 841 k.p.c.). To dwa inne środki prawne. I w tym wypadku, gdy przeciwko małżonkowi dłużnika została nadana klauzula wykonalności, nie może on skorzystać z tego drugiego. 

Zatem, gdy między Tobą, a Twoim małżonkiem została podpisana intercyza na mocy, której została ustanowiona rozdzielność majątkowa. I jeśli została ona zawarta przed powstaniem zobowiązania (podpisaniem umowy z wierzycielem) i wierzyciel o takiej umowie wiedział (i o jej rodzaju) możesz powołać się na ten fakt właśnie w tym postępowaniu. Czyli ubiegać się o uchylenie klauzulii wykonalności w stosunku do Ciebie. Pozew taki może być złożony zarówno przez Ciebie, jak i przez Twojego małżonka, który jest bezpośrednim dłużnikiem. 

Jak wykazać, że wierzyciel wiedział o umowie?

Chociażby przedstawiając umowę, w której wprowadzono zapis, że np. pożyczkobiorca informuje pożyczkodawcę, że pozostaje z Anną Nowak w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój rozdzielności małżeńskim wprowadzony umową majątkową małżeńską zawartą przed Notariuszem Pawłem Kowalskim w Kancelarii Notarialnej w Wieluniu w dniu 01.05.2017 roku Rep. „A” 1111/2017 ustanawiającą z tym dniem rozdzielność majątkową między małżonkami. 

Inne wymogi

Pamiętaj by dokładnie opisać strony postępowania: powoda i pozwanego. Podać pełne dane teleadresowe. Swój numer pesel. 

Należy też precyzyjnie napisać czego się domagasz i wskazać tytuł wykonawczy, którego sprawa dotyczy (np. wyrok Sądu Rejonowego w Mysłowicach Wydział I Cywilny z dnia 01.01.2020 r., sygn. akt: I C 10/2020).

Określić też wartość przedmiotu sporu – to najczęściej kwota należności głównej widniejąca na tytule egzekucyjnym.

Razem z pozwem można też złożyć wniosek o zabezpieczenie Twojego roszczenia poprzez zawieszenia postępowania egzekucyjnego. 

I oczywiście uzasadnić swoje roszczenie (w tym wniosek o zawieszenie egzekucji) oraz przedstawić dowody.

W pozwie należy też od razu wskazać wszelkie argumenty oraz zarzuty, ponieważ na późniejszym etapie możemy utracić prawo do ich zgłoszenia. 

Podać, czy strony podjęły przed wszczęciem postępowania próbę mediacji lub inny sposób pozasądowego rozwiązania sporu.

Nie zapomnij też o załącznikach i odpowiedniej ilości egzemplarzy pozwu.  

Ile to kosztuje?

Pozew taki podlega opłacie. Zależy ona od wartości przedmiotu sprawy. I kształtuje się następująco:

1) do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;

2) ponad 500 złotych do 1.500 złotych – w kwocie 100 złotych;

3) ponad 1.500 złotych do 4.000 złotych – w kwocie 200 złotych;

4) ponad 4.000 złotych do 7.500 złotych – w kwocie 400 złotych;

5) ponad 7.500 złotych do 10.000 złotych – w kwocie 500 złotych;

6) ponad 10.000 złotych do 15.000 złotych – w kwocie 750 złotych;

7) ponad 15.000 złotych do 20.000 złotych – w kwocie 1 000 złotych.

Przy wartości ponad 20.000 złotych opłata wynosi 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200.000 złotych.

Jeśli nie dysponujesz taką kwotą rozważ złożenie wniosku o zwolnienie Cię od kosztów sądowych.

Gdzie skierować pozew?

Jeżeli postępowanie egzekucyjne już się rozpoczęło, wówczas właściwym sądem jest sąd, w którego okręgu prowadzone jest aktualnie postępowanie egzekucyjne. Czyli siedziba komornika, który je prowadzi. 

Jeśli do wszczęcia egzekucji jeszcze nie doszło, sąd właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego albo siedziby osoby prawnej. 

Do kwoty 75.000 zł będzie to sąd rejonowy, powyżej sąd okręgowy.

I na koniec warto też wspomnieć, że w przypadku uwzględnienia Twojego roszczenia, jeśli poniosłeś jakąkolwiek szkodę majątkową wywołaną prowadzeniem postępowania egzekucyjnego, bo wierzyciel domagał się jego kontynuowania pomimo Twojego wniosku o wstrzymanie, może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za bezpodstawne jego popieranie. 

***

Jak widzisz, mimo że prawo w tym wypadku niewątpliwie chroni wierzyciela, to istnieje możliwość obrony przed egzekucją. Ważne jednak by wiedzieć jakie kroki podjąć. Co każdorazowo uzależnione jest – co jeszcze raz podkreślę – od Twojej indywidualnej sytuacji. Opisałam Ci przykład związany z majątkiem wspólnym. Ale nie oznacza to, że w Twoim wypadku będą przysługiwać te same środki prawne. Poza tym, inaczej też będzie, jeśli podpisywaliście umowę rozszerzającą wspólność, czy gdy umowy w ogóle nie zawierano, a komornik zajął Twój majątek osobisty, a nie powinien był. Możliwości i wariantów jest wiele jak wspomniałam na samym początku. Dlatego za każdym razem rozważ konsultację z prawnikiem, który podpowie co zrobić i wskaże dostępne rozwiązania. A przede wszystkim w sposób profesjonalny przygotuje lub pomoże Ci przygotować odpowiednie pismo w sprawie. 

***

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy lub indywidualnej konsultacji skontaktuj się ze mną. 

Jeżeli spodobał Ci się ten artykuł lub uważasz go za wartościowy, to będzie mi bardzo miło, jeśli podzielisz się nim z innymi. Daj mi znać w rozwiązaniu jakich problemów mogę Ci jeszcze pomóc.

A po więcej prawniczych ciekawostek zapraszam Cię też na Facebooka i Instagram.