Przed wstąpieniem w związek małżeński, mało kto zastanawia się nad tym, jakie skutki faktycznie wywoła ów fakt. A małżeństwo zmienia nie tylko Twój stan cywilny, ale wywołuje też inne, określone skutki prawne. Także w sferze finansowej. Z chwilą jego zawarcia, pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa małżeńska, która wpływa na stosunki majątkowe małżonków. Od tego momentu, w zasadzie wszystko, co zostanie przez nich nabyte stanowi ich majątek wspólny. 

Zasada ta jednak może ulec zmianie, jeśli dojdzie do podpisania intercyzy. 

Temat intercyzy wciąż wzbudza sporo kontrowersji. Szczególnie wśród osób, które kierują się przekonaniem, że małżeństwo winno przeżywać wszelkie wzloty i upadki razem. A intercyza to przejaw braku zaufania do drugiego małżonka, dlatego podpisują ją Ci, u których występuje znaczna dysproporcja w majątku. Ale to nie do końca tak. 

I dlatego chcę Ci trochę o niej opowiedzieć. Także o wadach i zaletach takiego rozwiązania. 

Dowiesz się m.in.: 

• Czym jest intercyza?
• Jakie możliwości daje taka umowa i jakie są jej rodzaje?
• Kiedy można ją podpisać i jakie wiążą się z tym skutki?
• Czy zawarcie intercyzy wpływa na zasady odpowiedzialności za długi w małżeństwie?
• Czy można ją podpisać z datą wsteczną?
• Jakie są wady i zalety intercyzy?
• Ile to kosztuje?

Co to jest intercyza?

Intercyza jest umową zawieraną pomiędzy małżonkami (lub przyszłymi małżonkami) w formie aktu notarialnego. 

Celem małżeńskiej umowy majątkowej jest ustanowienie ustroju majątkowego kształtującego stosunki majątkowe między małżonkami w sposób odmienny od przewidzianego w przepisach o wspólności ustawowej. Treść takiej umowy sprowadza się więc bądź do wyłączenia wspólności ustawowej i zastąpienia jej ustrojem rozdzielności majątkowej, bądź też do określenia zasad przynależności poszczególnych rodzajów praw majątkowych do majątku wspólnego i majątków osobistych małżonków.

Innymi słowy, na jej podstawie dochodzi do zmiany ustroju majątkowego obowiązującego w małżeństwie. Umowa taka może go wyłączyć (doprowadzić do rozdzielności majątkowej) lub też go zmodyfikować. Nie można jednak w ten sposób całkowicie dowolnie kształtować wzajemnych stosunków majątkowych. A zatem np. jednocześnie częściowo rozszerzyć (co do pewnych przedmiotów majątkowych), a częściowo ograniczyć (co do innych przedmiotów) wspólności ustawowej.

Katalogu możliwych wariantów został precyzyjnie określony. 

Dzięki intercyzie, małżonkowie mogą:

– rozszerzyć wspólność małżeńską (będzie to już wspólność umowna, a nie ustawowa);

– ograniczyć wspólność małżeńską; 

– ustanowić rozdzielność majątkową (z czym najczęściej kojarzy nam się intercyza); 

– ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. 

Kiedy można podpisać intercyzę?

Intercyzę możecie sporządzić zarówno w trakcie trwania małżeństwa jak i przed jego zawarciem. 

Umowa podpisana przed ślubem, wejdzie w życie z chwilą zawarcia związku małżeńskiego. Jeśli zdecydujecie się na to później, skutkiem jej zawarcia będzie ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej, która powstała z chwilą ślubu (wspólności ustawowej) i wprowadzenie nowych zasad ustroju małżeńskiego. Chwila, z którą to nastąpi powinna być określona w samej umowie.

W każdym momencie możecie oczywiście też zmienić treść takiej umowy lub całkowicie z niej zrezygnować. Każdorazowo oczywiście podpisując stosowny akt notarialny. W przypadku rozwiązania takiej umowy, pomiędzy małżonkami powstanie automatycznie wspólność ustawowa, chyba że postanowicie inaczej.

Co równie ważne, nie można jej podpisać z datą wsteczną. Co ma szczególne znaczenie, ponieważ częstym powodem,, który skłania małżonków do takiej decyzji są zobowiązania finansowe i próba ochrony majątku przed egzekucją.

 

Na czym polega rozszerzenie wspólności majątkowej?

Polega to na objęciu lub włączeniu do wspólności majątkowej małżeńskiej tych składników, które należały do Waszych majątków osobistych. Będzie to np. kawalerka zakupiona przez Ciebie przed ślubem. Ale umowa może też określać kategorie praw lub składników, które dopiero w przyszłości zostaną objęte taką wspólnością. 

Przepisy przewidują jednak wyjątki, na które nie można intercyzą rozszerzyć Waszej wspólności. A są to:

– przedmioty majątkowe, które w przyszłości przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny; 

– prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. prawa majątkowe związane ze spółką cywilną); 

– prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (według części poglądów – spółka osobowa prawa handlowego, np. spółka jawna, ale i prawo do alimentów, służebności osobistej czy dożywocia); 

– wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; 

– niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. 

Na czym polega ograniczenie wspólności majątkowej?

Ma to miejsce wówczas, gdy część przedmiotów objętych ustawowym majątkiem wspólnym zostaje włączona do majątków osobistych małżonków. W intercyzie można więc wskazać konkretne rzeczy lub prawa, które mają zostać włączone do Waszych majątków osobistych, a także te, które w przyszłości nie zostaną objęte wspólnością majątkową. Nie ma w tym zakresie żadnych wyłączeń, czy ograniczeń jak w wypadku zasad dotyczących wspólności majątkowej rozszerzonej. 

Na czym polega rozdzielność majątkowa?

Jeżeli intercyza wprowadzająca ustrój rozdzielności majątkowej zostanie zawarta jeszcze przed ślubem, to majątek wspólny nigdy nie powstanie. Każde z Was zachowa majątek osobisty zgromadzony przed ślubem. W jego skład wejdą także składniki nabyte już po zawarciu małżeństwa. 

Umowa taka może zostać podpisana także w trakcie trwania małżeństwa. Od tego momentu, składniki nabywane przez każdego z małżonków zasilają jego majątek osobisty. Jeżeli przed jej zawarciem istniał majątek wspólny, to intercyza daje możliwość jego podziału. Nawet, gdy małżeństwo jeszcze trwa. 

Czym jest rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków?

Polega ona na tym, że w trakcie trwania małżeństwa funkcjonuje rozdzielność majątkowa, a zatem każde z małżonków dysponuje swoim majątkiem osobistym. Nie powstaje majątek wspólny. Natomiast w przypadku rozwodu, małżonek którego sytuacja finansowa jest gorsza, może domagać się od swojego współmałżonka tzw. wyrównania dorobku. Może to polegać na przekazaniu wybranych składników majątku lub zapłacie określonej sumy pieniężnej. 

Ten rodzaj intercyzy, jest często wybierany w sytuacji, gdy jeden lub oboje małżonków są aktywni zawodowo. A umowy niejednokrotnie bardzo skomplikowane, dopasowane do indywidualnej sytuacji małżonków. 

Zalety intercyzy

Przyczyn, dla których małżonkowie decydują się na intercyzę jest całkiem sporo. Tym bardziej, że już wiesz, że nie polega ona jedynie na ustanowieniu rozdzielności majątkowej. 

Obiegowa opinia jest taka, że powodem jej zawarcia jest znaczna dysproporcja majątków pomiędzy małżonkami już “na starcie związku”. I obawa, by nie dzielić się nim z małżonkiem, w przypadku gdyby doszło do rozwodu. Niemniej, przekonanie to jest błędne. To jeden z mitów, jakie krążą wokół tematu. I napiszę o tym kiedy indziej.

Najczęściej jednak, intercyza jest przejawem zaufania i troski o rodzinę, szczególnie gdy jeden z małżonków lub oboje prowadzą biznes. Jest chęcią jej ochrony przed ryzykiem finansowym i długami, które mogą się pojawić. Aczkolwiek, nie zawsze też jest to dobre rozwiązanie. Za każdym razem, decyzję tę powinna poprzedzać wnikliwa analiza wszystkich wad i zalet takiego rozwiązania. W tym, konkretnym przypadku.  Waszym. O czym mowa?

Niezależność finansowa

W przypadku rozdzielności majątkowej, powstaje niezależność finansową każdej ze stron. Każdy z małżonków zarządza własnym majątkiem osobistym. Ma swobodę podejmowania decyzji i dysponowania nim. W sytuacji rozstania, szczególnie gdy przebiega ono burzliwie, nie powstają dodatkowe problemy z podziałem majątku. Ponieważ ten nigdy nie powstał. A spory na tym tle, bywają jednymi z najdłuższych i najbardziej wyczerpujących emocjonalnie. Zaraz obok rozwodu, czy innych kwestii tzw. okołorozwodowych. 

Poza tym, musisz wiedzieć, że intercyza nie wyłącza obowiązku przyczyniania się do zaspakajania potrzeb rodziny (tzw. obowiązku alimentacyjnego w małżeństwie) tego z małżonków, któremu powodzi się lepiej, na rzecz tego, którego sytuacja finansowa jest gorsza. 

Ochrona przed długami współmałżonka

W pewnych sytuacjach intercyza zapewnia ochronę. Zależy to jednak od kilku czynników.  W pierwszej kolejności od rodzaju intercyzy. 

W przypadku rozdzielności, jej zakres będzie większy niż w przypadku rozdzielności rozszerzonej czy ograniczonej, kiedy to jednak mamy do czynienia z majątkiem wspólnym. 

Poza tym, ewentualna ochrona zależy również od rodzaju zobowiązania (długu) i okoliczności jego powstania. Tego, czy wynika on z umowy, czy też np. z innego zdarzenia (np. jest skutkiem przestępstwa). Tego, czy dług powstał w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, czy też przed. Czy jako małżonek wspólnie podpisywałeś się pod konkretną umową (np. kredytem), czy jedynie wyrażaleś na niego zgodę jako współmałżonek, a może o długu w ogóle nic nie wiedziałeś. 

Krótko mówiąc, od tzw. ogólnych zasad odpowiedzialności za długi w małżeństwie. Inaczej Twoja sytuacja będzie wyglądać w przypadku długów prywatnych, odmiennie w przypadku zobowiązań związanych z prowadzoną przez małżonka działalnością. A jeszcze inaczej, w sytuacji, gdy o długi upomni się ZUS lub fiskus. 

Zachęcam Cię do prześledzenia poprzednich artykułów na ten temat na moim Blogu. Bo temat nie jest aż tak oczywisty, jakby się zdawało. 

Przeczytasz o tym tutaj:

1) Odpowiedzialność za długi małżonka. Czyli, czy komornik może zająć samochód żony za długi męża.

2) Twój małżonek prowadzi działalność? Możesz odpowiadać za jego długi.

3) Sprawdź, kiedy odpowiesz za długi podatkowe małżonka.

Należy też pamiętać, że małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Co oznacza, że jeśli na przykład małżonek nie poinformuje swojego kontrahenta przed zawarciem umowy, że w jego małżeństwie panuje np. ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej wprowadzony intercyzą, to nie będzie mógł później z tego argumentu skorzystać. 

Nie można zatem najpierw podpisać umowy z kontrahentem, a dopiero później poinformować go o tym, że została zawarta umowa majątkowa małżeńska. Takie zawiadomienie nie odniesie skutku w postaci ochrony przed egzekucją. 

Intercyza działa “na przyszłość”. Będzie skuteczna w odniesieniu do czynności prawnych, zawieranych już po jej podpisaniu.  

Musisz też wiedzieć, że jeżeli wierzytelność (dług) powstała przed rozszerzeniem wspólności, wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden małżonek, może żądać zaspokojenia także z tych przedmiotów majątkowych, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby wspólność majątkowa nie została rozszerzona. Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, na podstawie której rozszerzono wspólność majątkową, nie wyłącza zatem prowadzenia egzekucji z tych składników majątku, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby umowy takiej nie zawarto.

Nie oznacza to jednak, że dłużnik i jego małżonek nie może się przed tym bronić np. w drodze powództw przeciwegzekucyjnych, jeżeli umowa majątkowa małżeńska była skuteczna wobec wierzyciela. A zatem, gdy o niej wiedział i była podpisana przed zawarciem umowy z kontrahentem. 

Wady intercyzy

Twój majątek zależy tylko od Ciebie

Decyzja o intercyzie, w przypadku ustanowienia rozdzielności powoduje, że każde z małżonków godzi się na to, że samodzielnie będzie przyczyniać się do powstania swojego majątku – majątku osobistego. Jeżeli nie zdecydujemy się na rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobku, to istnieje potencjalne zagrożenie, że po rozwodzie zostaniemy z niczym. Dotyczy to szczególnie osób, które zrezygnowały z własnej aktywności zawodowej, na rzecz prowadzenia domu czy zajmowania się dziećmi. 

Intercyza nie działa wstecz

Oznacza to, że wywołuje jedynie skutki na przyszłość. Nie uchroni Cię od odpowiedzialności za długi, które powstały przed jej zawarciem.  

Intercyza a podatki

Zawarcie intercyzy uniemożliwia również wspólne rozliczanie się małżonków. 

Ile kosztuje zawarcie intercyzy?

Umowę taką należy sporządzić przed notariuszem, co wiąże się z określonym wydatkiem. W tym, tzw. taksą notarialną. Aczkolwiek jest to tańsze przed zawarciem małżeństwa niż w jego trakcie.

Przed ślubem maksymalna opłata notarialna wynosi 400 zł. Trzeba do tego doliczyć 23% podatku VAT i opłatę za wypisy umowy.

Natomiast po zawarciu małżeństwa, opłata za sporządzenie intercyzy może zostać powiązana z wartością Waszego majątku, który ma ulec podziałowi w jej wyniku. 

Kwota ta waha się wówczas między 100 zł a 10.000 zł. Tu również należy doliczyć 23% podatku VAT i opłatę za wypisy umowy.

Istotne jest jednak to, że są to tzw. taksy maksymalne. Dlatego warto dopytać o cenę u różnych notariuszy, ponieważ może się ona wahać. 

***

Jak widzisz temat jest dość złożony. Warto jednak przemyśleć skorzystanie z możliwości jakie daje nam intercyza. Każdy przypadek jest bowiem inny. Czasem, jej podpisanie zwyczajnie się nie opłaca, w innym natomiast może być doskonałym zabezpieczeniem sytuacji finansowej Twojej i Twojej rodziny. Jeśli nie masz pewności jak postąpić, jaki rodzaj intercyzy wybrać, zapraszam Cię serdecznie na konsultację. Porozmawiamy i poszukamy rozwiązania dostosowanego do Twoich indywidualnych potrzeb. 

***

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy lub indywidualnej konsultacji skontaktuj się ze mną.

Jeżeli spodobał Ci się ten artykuł lub uważasz go za wartościowy, to będzie mi bardzo miło, jeśli podzielisz się nim z innymi. Daj mi znać w rozwiązaniu jakich problemów mogę Ci jeszcze pomóc.

A po więcej prawniczych ciekawostek zapraszam Cię też na Facebooka i Instagram.