Podejmując decyzję o rozwodzie należy liczyć się z kosztami, które będzie trzeba w związku z tym ponieść. Ale czy faktycznie są one na tyle wysokie, że wyłącznie nieliczni mogą sobie na niego pozwolić? Ile tak naprawdę kosztuje rozwód? Kto pokrywa te wydatki? Czy wyłożone kwoty można odzyskać?

Otóż koszty te są przede wszystkim uzależnione od tego, czego będziemy się domagać w ramach postępowania rozwodowego. A ich rozliczenie od tego czy jesteśmy w stanie porozumieć się z drugą stroną w kwestii rozwodu, a jeśli nie – jaki jest ostateczny wynik tego procesu. W konsekwencji, wydatki te mogą okazać się stosunkowo niskie. Nadto, w niektórych przypadkach, strona może zostać całkowicie zwolniona z opłat. Zdarza się jednak i tak, że rozwód może okazać się dla nas stosunkowo drogim przedsięwzięciem.

Podstawowa opłata sądowa

Składając pozew o rozwód należy uiścić od niego tzw. opłatę sądową. Wynosi ona 600 zł. Jeżeli jednak do rozstania małżonków dochodzi w zgodzie i kończy się ono rozwodem bez orzekania o winie, wówczas stronie powodowej sąd zwraca połowę tej opłaty (300 zł), a drugi małżonek powinien jej przekazać 150 zł. Zwrot ze strony sądu i obowiązek zapłaty ze strony małżonka następuje dopiero po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego. Zatem obydwoje ponoszą wydatki z tego tytułu w takiej samej kwocie: 150 zł.

Jeśli jednak rozwód nie nastąpi za obopólną zgodą, wniesienie opłaty od pozwu, nie oznacza, że to powód w ostatecznym rozrachunku będzie ją ponosił, ale o tym przeczytasz w dalszej części artykułu.

Dodatkowe opłaty sądowe

Rozwiązując małżeństwo, sąd ma obowiązek rozstrzygnąć pewne sprawy, które następnie znajdują odzwierciedlenie w treści wyroku rozwodowego. Sąd podejmuje decyzje:

1. o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem (w tym ostatnim wypadku może tego zaniechać, jeśli małżonkowie tego nie chcą);
2. w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (alimenty na dziecko);
3. o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania małżonków po rozwodzie przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania (chyba, że małżonkowie tego nie chcą).

Przy okazji rozwodu można jednak domagać się także ustalenia dodatkowych kwestii, jak np. podziału majątku wspólnego. Oczywiście wiąże się to z dodatkową opłatą, która wynosi 1.000 zł lub 300 zł, jeżeli małżonkowie przedstawili zgodny projekt takiego podziału.

Niemniej w praktyce sądy zajmują się tym zagadnieniem zazwyczaj wtedy, gdy małżonkowie są zgodni co do sposobu takiego podziału i nie wpłynie to na przedłużenie całej sprawy.

Można także żądać eksmisji małżonka ze wspólnie zajmowanego mieszkania. To z kolei wydatek rzędu 200 zł.

Ważne. Sąd zazwyczaj nakłada obowiązek poniesienia tych opłat dopiero w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji. Oznacza to, że wnosząc pozew powód wpłaca jedynie 600,00 zł, a dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowania regulowana jest cała reszta – przez osobę wskazaną w treści wyroku rozwodowego i w wysokości tam podanej.

Ostatnio jednak Sąd zażyczył sobie w jednej ze spraw, które prowadzę takiej opłaty już na początku, nie wiedząc nawet, czy druga strona w ogóle będzie chciała podział majątku przeprowadzić.

Dodatkowe koszty

Ich pojawienie się uzależnione od charakteru danej sprawy. Zazwyczaj ma to miejsce w sprawach, w których strony są skonfliktowane i próbują dowieźć swoich racji za pomocą różnych środków dowodowych.

Opinia OZSS

Jeśli małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci i nie ma pewności, czy rozwód nie płynie negatywnie na ich dobro (jeśli tak, to do rozwodu nie dojdzie), a małżonkowie nie rozstają się w zgodzie, sąd może zdecydować na opinię tzw. OZSS (Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych). Opinia ta sporządzana jest również wtedy, gdy rodzice spierają się o władzę rodzicielską (o to gdzie dzieci mają mieszkać oraz czy jednemu z nich władzę tę ograniczyć) oraz o częstotliwość kontaktów jednego rodzica z dziećmi. Jej średni koszt to kwota ok. 900 – 2.000 zł.

W toku postępowania sąd często zobowiązuje rozwodzących się małżonków do uregulowania zaliczki na poczet jej kosztów – po połowie lub tylko stronę która zgłosiła taki wniosek. Ostateczne rozliczenie kosztów z tego tytułu następuje w wyroku rozwodowym i zależy od wyniku sprawy.

Wywiad środowiskowy

Sąd może skorzystać również z pomocy kuratora sądowego i zlecić mu przeprowadzenie wywiadu w miejscu zamieszkania każdego z rodziców. By sprawdzić w jakich warunkach wychowuje się dziecko oraz jakie warunki zostały mu zapewnione w domu drugiego z rodziców. Z kolei wydatek ok. 80 zł – za wywiad w jednym miejscu.

Mediacja

Zdarzyć się może i tak, że sąd będzie chciał skierować strony do mediacji lub też strony same wyrażą taką wolę w toku procesu. Ma ona za zadanie pomóc zwaśnionym małżonkom ustalić kwestie sporne związane z rozwodem np. uzgodnić zakres kontaktów, czy wysokość świadczenia alimentacyjnego na małoletnie dzieci stron. Jeśli do mediacji skieruje Was sąd, to wydatek z tego tytułu wyniesie 150 zł za pierwsze spotkanie mediacyjne i 100 zł za każde następne. Nie więcej jednak niż 450 zł. Dodatkowo, mediator może doliczyć koszty dojazdu, wynajmu pomieszczenia, w którym odbywa się mediacja (70 zł za jedno spotkanie), czy korespondencji (30 zł). Jeśli objęty jest obowiązkiem regulowania podatku VAT, do kwot tych należy doliczyć ten podatek.

Zasadniczo, koszty te strony ponoszą po połowie ale mogą umówić się na inne zasady rozliczenia. Opłaty z tego tytułu przekazywane są bezpośrednio mediatorowi.

Zabezpieczenie

W toku postępowania, gdy istnieje spór pomiędzy małżonkami, bardzo często składane są wnioski o udzielnie zabezpieczenia. To rozstrzygnięcia sądu, które tymczasowo (do czasu prawomocnego zakończenia postępowania) regulują między nimi stosunki lub między nimi i dziećmi np. zakres kontaktów lub to, który z małżonków sprawuje pieczę nad dziećmi. Jeśli nie zostały one złożone w pozwie, a zatem składane są jako odrębne wnioski (w toku postępowania), to każdorazowy taki wniosek (prócz wniosku o zabezpieczenie alimentów ze strony osoby do nich uprawnionej) wymaga opłaty – 100 zł.

Co więcej, jeśli sąd rozpatrzy taki wniosek nie po naszej myśli, to by odwołać się od takiej decyzji musimy najpierw złożyć wniosek o sporządzenie jej uzasadnienia na piśmie. Co także wymaga opłaty w wysokości 30 zł.

Opłata w wysokości 100 zł pobierana jest też wtedy, gdy chcemy złożyć wniosek o zmianę czy uchylenie każdego takiego tymczasowego rozstrzygnięcia, bo np. zmieniła się sytuacja i należałoby inaczej uregulować daną kwestię. Wyjątkiem są wnioski dotyczące alimentów składane przez stronę do nich uprawnioną.

Zwrot kosztów stawiennictwa świadka

Dodatkowe koszty pojawią się również, gdy osoba powołana w charakterze świadka złoży wniosek o zwrot kosztów swojego stawiennictwa. Obejmują one koszty podróży (z miejsca zamieszkania świadka do miejsca jego przesłuchania), koszty noclegu, utracony zarobek lub dochód. Są one trudne do przewidzenia z uwagi na różne zmienne, jakie należy brać pod uwagę przy ustalaniu ich wysokości.

Wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego

Jeżeli zdecydujemy się na skorzystanie z fachowej pomocy, to będzie się to wiązało z koniecznością zapłaty honorarium. Jego wysokość uzależniona będzie od rodzaju i zakresu takiego wsparcia, tzn. czy będzie to jedynie porada prawna, sporządzenie pisma w sprawie, czy też kompleksowa reprezentacja.

Wynagrodzenie pełnomocnika związane z całościowym wsparciem również nie będzie jednorodne. Uzależnione jest ono m.in. od stopnia skomplikowania sprawy, czy ilości czynności jakie w związku z tym będzie należało podjąć i ich pracochłonności. Takie wsparcie wymaga gruntownej analizy sprawy, często także wizyty w sądzie w celu zaznajomienia się z aktami sprawy, przygotowania pozwu lub odpowiedzi na pozew czy innych pism w sprawie, wniosków dowodowych, wniosków o udzielnie zabezpieczenia, zażaleń. Jak również spotkań w kancelarii, kontaktów telefonicznych z Klientem itp.

Kto ponosi koszty rozwodu?

Jak w przypadku każdej sprawy cywilnej, zasada jest taka, że koszty pokrywa strona przegrywająca proces. A zatem, jeśli przegranym jest pozwany, musi on zwrócić powodowi całą uiszczoną przez niego opłatę od pozwu: 600 zł.

Strona przegrywająca, zwraca także – na jego wniosek – wyłożone przez drugiego małżonka koszty wynagrodzenia prawnika (aczkolwiek też w pewnych granicach).

Pokrywa ona również wszelkie inne wydatki, jakie powstały w toku postępowania. A zatem koszty stawiennictwa świadków (tych którzy złożyli wniosek), koszty sporządzenia opinii przez biegłych, wywiadu sporządzonego przez kuratora sądowego itp.

W przypadku orzeczenia rozwodu z winy obu stron, koszty te zazwyczaj nakładane są na obie strony po połowie lub wzajemnie znoszone.

Każda ze stron ponosi także koszty swojego pełnomocnika.

Alimenty dla byłego małżonka

Jeżeli został złożony wniosek o zasądzenie alimentów na rzecz byłego małżonka po rozwodzie i zostanie on uwzględniony przez sąd, to wówczas pobrana zostanie opłata od małżonka zobowiązanego, której wysokość jest uzależniona od wysokości zasądzonych alimentów.

Ustalana jest ona według wartości alimentów za okres jednego roku (mnożymy miesięczną kwotę alimentów przez 12) i wynosi ona:

1) do 500 złotych – opłata w kwocie 30 złotych;
2) ponad 500 złotych do 1500 złotych – opłata w kwocie 100 złotych;
3) ponad 1500 złotych do 4000 złotych – opłata w kwocie 200 złotych;
4) ponad 4000 złotych do 7500 złotych – opłata w kwocie 400 złotych;
5) ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – opłata w kwocie 500 złotych;
6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – opłata w kwocie 750 złotych;
7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – opłata w kwocie 1000 złotych.
Natomiast w sprawach, w których wartość alimentów za okres jednego roku przekracza kwotę 20 000 złotych, wtedy pobiera się od pozwu opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.

Zwolnienie od kosztów sądowych

Osoby, które ze względu na trudną sytuację materialną nie mogą ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego siebie i rodziny mogą liczyć na wparcie państwa. Służy temu instytucja zwolnienia od kosztów sądowych. Przewidziana została dla osób, które z przyczyn obiektywnych i niezależnych od nich, nie mają środków na poniesienie tych wydatków i nie były w stanie ich zgromadzić decydując się na wniesienie i prowadzenie sprawy przed sądem.

W celu uzyskania takiego zwolnienia należy złożyć stosowny wniosek zawierający uzasadnienie dlaczego nie jesteśmy w stanie uiścić opłaty sądowej lub w ogóle kosztów procesu bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny. Składa się go razem z oświadczeniem o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Oświadczenie takie ma postać formularza, który dostępny jest w siedzibie każdego sądu lub na jego stronie internetowej lub stronie ministerstwa sprawiedliwości. Można się również starać o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, jeśli samodzielne korzystanie z jego usług jest poza zasięgiem naszych możliwości finansowych.

Sam wniosek natomiast warto poprzeć stosownymi dokumentami (np. zaświadczenie o wynagrodzeniu, z urzędu pracy o statusie osoby bezrobotnej, z pomocy społecznej o pobieraniu zasiłków, dokumentacja lekarska, orzeczenie o stanie zdrowia, rachunki itd.).

***

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy lub indywidualnej konsultacji skontaktuj się ze mną.

***

Jeżeli spodobał Ci się ten artykuł lub uważasz go za wartościowy, to będzie mi bardzo miło, jeśli podzielisz się nim z innymi. Daj mi znać w rozwiązaniu jakich problemów mogę Ci jeszcze pomóc.

A po więcej prawniczych ciekawostek zapraszam Cię też na Facebooka i Instagram.