Zawierając małżeństwo, godzimy się na bycie w drugą osobą zarówno w dobrych, jak i złych momentach. I faktycznie, taki związek nie zawsze może się układać tak, jak sobie to wymarzyliśmy.

Czasami, jeden z małżonków, może podejmować działania godzące w dobro całej rodziny, jej bezpieczeństwo, także finansowe. Nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Bo np. dotknęła go choroba. Może w konsekwencji trwonić Wasz wspólny majątek, bo zmaga się np. z alkoholizmem albo uzależnieniem od hazardu.

Czy można coś wtedy zrobić?

By zabezpieczyć rodzinę, nie musisz od razu decydować się na rozwód, który potrafi trwać latami. I nie zawsze są też do niego podstawy. Szczególnie, gdy widzisz jednak szansę na naprawę relacji. Zamiast tego, zależnie od okoliczności, warto rozważyć inne środki.

W małżeństwie, w którym istnieje wspólność majątkowa małżeńska, a zatem i majątek wspólny, zasadą jest, że każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym.

Jednak w szczególnych sytuacjach drugi małżonek może poprosić sąd o ingerencje w to uprawnienie. A mianowicie, by sąd dokonał zmian w zasadach zarządu majątkiem wspólnym tego konkretnego małżeństwa.

W efekcie, z ważnych powodów, sąd może:

• pozbawić jednego z małżonków samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym,
• uzależnić dokonywanie czynności wymagających obligatoryjnej zgody drugiego małżonka od zezwolenia sądu zamiast od zgody drugiego z małżonków, bądź też
  
• zastosować oba te środki, w następstwie czego jeden z małżonków traci nie tylko prawo samodzielnego wykonywania zarządu majątkiem wspólnym, lecz także uprawnienie do wyrażania zgody na dokonywanie przez drugiego z małżonków czynności prawnych, dla których niezbędna jest zgoda obu małżonków (np. sprzedaży nieruchomości).

W tym artykule opowiem więcej o tych możliwościach, ale zacznijmy od początku.

Czym są „ważne powody”?

 

Ważne powody występują wtedy, gdy małżonek, którego postanowienie ma dotyczyć, z przyczyn przez niego zawinionych bądź niezawinionych nie jest w stanie podejmować zgodnych z dobrem rodziny decyzji dotyczących zarządu wspólnym majątkiem. I wskutek tego, wspólny majątek jest zagrożony i narażony na istotny uszczerbek.

Powodem może być np.: alkoholizm małżonka, prowadzenie przez niego hulaszczego trybu życia, niewłaściwe wykonywanie przez niego zarządu z powodu lekkomyślności, nieudolności, starczego zniedołężnienia bądź otępienia umysłowego. Ale tez np. brak kontaktu lub utrudniony kontakt z uwagi na śpiączkę, czy paraliż całego ciała.

Ale też ukrywanie składników majątku wspólnego, niedopuszczanie małżonka do zarządu tym majątkiem, naruszanie obowiązku współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym, dokonywanie czynności zarządu mimo sprzeciwu współmałżonka, czyli np. doprowadzenie do sprzedaży jakiegoś składnika wbrew woli małżonka.

Sama natomiast rozbieżność stanowisk małżonków, co do załatwiania poszczególnych spraw związanych z majątkiem nie stanowi ważnego powodu do pozbawienia małżonka prawa samodzielnego zarządu.

Co istotne, między małżonkami musi istnieć wspólność majątkowa małżeńska, by móc skorzystać z uprawnienia, o którym piszę. Zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami powoduje konieczność oddalenia wniosku o pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym.

Czy pozbawienie zarządu dotyczy całego majątku?

 

Pozbawienie zarządu wspólnym majątkiem jednego z małżonków może ograniczać się do poszczególnych części majątku (np. nieruchomości), jak również dotyczyć całego majątku.

Czy pozbawienie zarządu działa wstecz?

 

Postanowienie tego rodzaju wydawane jest na przyszłość z mocą prawną od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu. Co oznacza, że niestety czynności dokonane przez małżonka przed wydaniem postanowienia pozostają w mocy.

Jaki jest skutek pozbawienia małżonka zarządu majątkiem wspólnym?

 

Małżonek taki traci możliwość samodzielnego wykonywania czynności zarządu, jak i dokonywania czynności dla których niezbędna jest zgoda drugiego małżonka. W rezultacie, zarząd majątkiem wspólnym sprawuje samodzielnie drugi z małżonków.

Ale. Małżonek, który wskutek pozbawienia drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym samodzielnie nim zarządza, obowiązany jest w dalszym ciągu uzyskać zgodę współmałżonka na dokonanie czynności prawnych do których niezbędna jest zgoda obu małżonków (np. na sprzedaż wspólnej nieruchomości, czy dokonanie darowizny), chyba że sąd postanowił, iż do dokonania takich czynności zamiast zgody małżonka będzie wymagane zezwolenie sądu.

Pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu majątkiem a uprawnienie do sprzeciwu.

Pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym pozbawia go, w takim samym zakresie, uprawnienia do wyrażania sprzeciwu wobec czynności zamierzonych przez drugiego małżonka. Chodzi tu o czynności, których normalnie każdy z małżonków może dokonywać samodzielnie. A zatem takich, do których nie jest potrzebna obligatoryjnie zgoda drugiego małżonka.

W tym miejscu warto przypomnieć, że w normalnie funkcjonującym małżeństwie, sprzeciw taki powoduje, że czynność będzie nieważna – pod warunkiem, że nastąpił przed dokonaniem takiej czynności i wiedziała o nim osoba trzecia – czyli druga strona umowy.

Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule: Darowizna z majątku wspólnego małżonków – to warto wiedzieć.

Jaką moc mają czynności prawne dokonywane przez małżonka pozbawionego samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym?

 

Czynność prawna dokonana przez małżonka pozbawionego samodzielnego zarządu jest nieważna.

Czy każda?

I tutaj nie ma zgodności. Niektórzy twierdzą bowiem, ze osoby trzecie mogą być w tych wypadkach chronione, gdy np. w dobrej wierze nabyły jakiś przedmiot należący do majątku wspólnego. Każdy przypadek należy jednak rozpatrywać indywidualnie.

Wspominałam o tym także tutaj: Darowizna z majątku wspólnego małżonków – to warto wiedzieć.

Zastąpienie zgody małżonka zezwoleniem sądu

Zamiast pozbawienia małżonka prawa do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym, sąd może postanowić, że w przypadkach, w których do dokonania danej czynności prawnej potrzebna jest zgoda obu małżonków, zamiast tego, niezbędna będzie zgoda sadu.

Tutaj też przesłanką będą „ważne powody”. A chodzić będzie głównie o sytuacje, gdy z przyczyn zawinionych lub nawet niezawinionych, np. otępienia umysłowego, uzasadnione jest przekonanie, że drugi z małżonków jest ogólnie negatywnie nastawiony do wszelkich działań współmałżonka względem majątku wspólnego albo nie jest w stanie racjonalnie ocenić celowości podejmowanych przez niego czynności wymagających zgody drugiego małżonka.

Jakie są skutki?

 

Od chwili uprawomocnienia się postanowienia współmałżonek, chcąc dokonać konkretnej czynności wymagającej zgody drugiego małżonka, będzie musiał zwrócić się do sądu w odrębnej sprawie o zezwolenie na dokonanie tej czynności. Sąd udzieli zezwolenia, jeżeli uzna, że dokonania czynności wymaga dobro rodziny.

Pamiętaj, że oba te instrumenty można też połączyć: i pozbawiać małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym i wprowadzić wymóg zgody sądu zamiast zgody małżonka, wszędzie tam, gdzie jego zgoda byłaby przez przepisy wymagana (np. w przypadku sprzedaży nieruchomości).

Ile trwają takie ograniczenia?

 

Postanowienia te mogą być uchylone przez sąd w razie zmiany okoliczności. Jako zmianę okoliczności należy uznać sytuację ustania okoliczności uzasadniających ingerencję sądu, zachodzącyxh po stronie małżonka, które godziły w interesy rodziny. Przykładowo, jeżeli powód taki stanowiło pijaństwo czy hulaszczy tryb życia, okolicznością uzasadniającą uchylenie postanowienia będzie zaprzestanie przez małżonka spożywania alkoholu, czy powstrzymywanie się od określonego sposobu spędzania czasu.

***

Pamiętaj, że informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i nie stanowią porady prawnej. Każda sytuacja jest inna. Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy lub indywidualnej konsultacji skontaktuj się ze mną.

***

Jeżeli spodobał Ci się ten artykuł lub uważasz go za wartościowy, to będzie mi bardzo miło, jeśli podzielisz się nim z innymi. Daj mi znać w rozwiązaniu jakich problemów mogę Ci jeszcze pomóc.

A po więcej prawniczych ciekawostek zapraszam Cię też na Facebooka i Instagram.